Γιατί οι Αθηναίοι δεν μουτζώνουν πια?

Πάρτα!ναααααααααααά!όρσε! και άλλα τα συνοδευτικά της μούτζας.Τα θυμάσαι?Εσύ αλήθεια πόσο καιρό έχεις να μουτζώσεις?Έστω και τον εαυτό σου..Φυσικά μπορεί να μην έχεις μουτζώσει ποτέ, αναλόγως τις συνήθειες της οικογένειας σου. Γιατί όντως κάποιες ελληνικές οικογένειες δεν έχουν μουτζώσει ήδη από την εποχή που διαμορφώνονταν το ελληνικό κράτος μετά τον Καποδίστρια και ούσες κοντά στην βασιλική οικογένεια δεν μπορούσαν να εκφράζονται τόσο ''βάρβαρα'' και παράταιρα με το πνεύμα της αυλής.Άλλοι δεν μούτζωσαν μετά την μετανάστευση τους από τα χωριά στα μεγάλα αστικά κέντρα.Υπήρξαν και άλλοι που δεν ξαναμούτζωσαν μετά τις σπουδές τους στο εξωτερικό.Κάποιοι δεν μούτζωσαν ποτέ ξανά μετά την ανάγνωση των τόσο διαδεδομένων στην Ελλάδα του '50 και του '60 εγχειριδίων του savoir vivre.Πολλοί δεν ξαναμούτζωσαν ξανά για διάφορους λόγους και με διάφορες αφορμές αλλά γεγονός είναι πως αλλά και λίγο μετά το millenium θυμάμαι ξεκάθαρα μια Ελλάδα να προσφέρει απλόχερα ,κυριολεκτικά , το παράσημο της ανοιχτής παλαμης κυρίως στον δρόμο.Κάνοντας βόλτα πρόσφατα μου καρφώθηκε η ιδέα ..η μούτζα εξοβελίστηκε από το ρεπερτόριο της εκδηλωτικής μας συμπεριφοράς.Αλλά ένα λεπτό , εξοβελίστηκε πράγματί?Άρχισα να ψάχουλεύω αναμνήσεις...
Παιδιά δεν ξέρω τι γίνεται στο σπίτι σας εμάς ο πάτερ φαμίλιας θα μουτζώσει που και που συνοδευοντάς την μούτζα - παράσημο με την φράση ''να πάρτα να μην στα χρωστάω''.Η μαμά μου δεν μουτζώνει στο σπίτι ,λέει ότι μουτζώνει στο αμάξι αλλά δεν την πολυπιστεύω .Νομίζω ότι περιορίζεται στην κόρνα και σε λίγα #%@9υδγα&κια .Εγώ μικρή μούτζωνα την αδερφή μου και αυτή ανταπέδιδε , γλιτώσαμε αρκετά μαλλιοτραβήγματα έτσι.Τώρα πια δεν μουτζώνω με νεύρα ,ντρέπομαι που το λέω αλλά υπέκυψα και εγώ , δεν μουτζώνω όπως μούτζωνα την αδερφή μου κάποτε , μόνο μερικές φορές , σπάνια , μουτζώνω το αγόρι μου ο οποίος ανταποδίδει με ανάλογο ύφος χαζό και παιδικό.Ναι υπάρχει κ αυτή η μούτζα η χαζή παιδικη αλλά αυτή δεν πιάνεται.Τέλος πάντων το γεγονός ότι η μούτζα υπάρχει ακόμη στο σπίτι μου δεν αποτελεί δυστυχώς απόδειξη της μη εξαφάνισης της από το ευρύτερο περιβάλλον μας , μάλλον κάτι σαν η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα μου μοιάζει να είναι..
Συνέχισα να σκέφτομαι..
-''Όταν ξεκίνησα να οδηγώ δεν θυμάμαι να με μούτζωσε κανείς''
και κάποιος τότε ανταπαντά ..
-''Ναι μα όταν ξεκίνησες να οδηγείς δεν μπορούσες να τσεκάρεις ούτε τους πλαϊνούς καθρέπτες πόσο μάλλον τις αντιδράσεις των υπολοίπων οδηγών''.
-''Δεκτόν ,τώρα πια όμως?Έμαθες να μπορείς να τσεκάρεις τόσο τις αντιδράσεις των άλλων οδηγών όσο και τους πλαϊνούς καθρέπτες..Παιδάκι μου,πόσο καιρό έχει να σε μουτζώσει κάποιος?''
-''Πολύ,δεν θυμάμαι την τελευταία φορά''
-''Εσύ , πόσο καιρό έχεις να μουτζώσεις κάποιον?
-''Πολύ''
-''Πόσο καιρό έχεις να δεις κάποιον να μουτζώνει?''
-''Α ,αυτό είναι πιο εύκολο.Βλέπω συχνά τον Λάκη Λαζόπουλο να μουτζώνει πολιτικούς στην εκπομπή του. Επίσης στις παλιές ελληνικές ταινίες αλληλομουτζώνονται συχνα!''
-''Στην τηλεόραση δεν πιάνεται.''
-''Ναι όντως''
Ρώτησα φίλους.Άρχισα να παρατηρώ ενδελεχώς.Τίποτα.Ρώτησα και δυο ταξιτζήδες.Αυτοί πρόθυμα μου αποκάλυψαν τα εξής _όντως ο κόσμος πια δεν μουτζώνει στο τιμόνι , τώρα ο κόσμος βιάζεται πιο πολύ είναι πιο πιεσμένος αλλά δεν θα μουτζώσει φωνάζει , βρίζει , ακόμα υπάρχουν και μερικοί που θα κατέβουν από το αμάξι με ασήμαντες αφορμές έτοιμοι για καβγά αλλά δεν θα μουτζώσουν , είναι ξεπερασμένο μάλλον όπως μου είπαν.
-''Άρα λοιπόν το αντικατέστησε.'' μονολόγησα.''Αντικατέστησε την ανάγκη του για ξέσπασμα , δεν κατάφερε φυσικά να την διαγράψει , τώρα ειδικά που οι ρυθμοί της ζωής δυσκόλεψαν δεν υπήρχε περίπτωση , απλά αντί να μουτζώσει περιμένει ώσπου να φτάσει στο σημείο της τρέλας και τότε..''
Κανείς σχεδόν δεν μουτζώνει πια δεν χρειάζεται να συνεχίσω να το ψάχνω , το παίρνω πια ως δεδομένο.Απλά ειδικά στους δρόμους αυτή η έλλειψη μου φαντάζει πολύ περίεργη.Είναι σαν ξαφνικά να έπαψε να υπάρχει κάτι το πολύ δεδομένο αλλά επειδή δεν αποτελούσε συνεχή καθημερινή πραγματικότητα , όπως ο ουρανός , αργήσαμε να το πάρουμε χαμπάρι ,είναι σαν ξαφνικά να εξαφανίστηκαν τα κόκκινα τριαντάφυλλα.Μόνο οι ανθοπώλες μαζί με τους προσφάτως ερωτευμένους θα παρατηρούσαν κάτι τέτοιο στην αρχή κάποτε θα το παρατηρούσαμε και οι υπόλοιποι.
Οδηγήθηκα στο ερώτημα ''εξαφανίστηκε η μούτζα μαζί με την ανάγκη που την θέριεψε ή απορρίψαμε αυτή την έκφανση συναισθημάτων, αυτή την συνήθεια για άλλους λόγους κοινωνικούς?''Πιο πιθανό μου φάνηκε το δεύτερο ,άλλωστε κάθε επιστήμονας που ασχολείται με την εξέλιξη θα έφριττε με τον ισχυρισμό πως μπορούν συναισθήματα όπως ο θυμός και τα παράγωγα του ,στην συγκεκριμένη περίπτωση η αγανάκτηση ,η απόρριψη ,η ανάγκη να ταπεινώσουμε τον άλλο, ή συναισθήματα όπως η ανάγκη για κοροϊδία και χλευασμό να εξαλειφθούν τόσο γρήγορα ή έστω κάποτε.Ούτε σε χίλια χρόνια θα έλεγε και συμφωνώ , είναι συναισθήματα πολύ ανθρώπινα πολύ πρωτόγονα , ριζωμένα στην ύπαρξη μας και διαπλεκόμενα σε κάθε έκφανση της.Γιατί λοιπόν?Οι ακροδεξιοί θα έδιναν γρήγορα την απάντηση κάπως έτσι ,''φταίει η μετανάστευση απο την αλβανία αρχικά αλλα και από άλλες χώρες στην συνέχεια,γιατί που να γνωρίζει ο αλβανος ταξιτζής την μούτζα την βγαλμένη από την αρχαιοελληνική παραδοση?Δεν φτάνει που μας τρώνε τις δουλειές ,δεν μας μουτζώνουν κιόλας,μόνο να μας κλέβουν και να μας σκοτώνουν ξέρουν''Οι γενικότερα αναχρονιστές θα μίλαγαν αποκλειστικά για την ιστορική σημασία της μούτζας και θα εξηγούσαν την απόρριψη της από την κοινωνία αποκλειστικά ως αποτέλεσμα των ελλειπών ιστορικών εγχειριδίων και της ελλειπούς σημασίας η οποία δίνεται στην ιστορία εν γένει παγκοσμίως στις σύγχρονες τεχνοκρατικές κοινωνίες.Παρεπιπτόντως ψάχνοντας λιγάκι στο διαδίκτυο έμαθα ότι η μούτζα έχει πιθανότατα αρχαιοελληνικές καταβολές ή συνδέεται με το βυζάντιο.Παραθέτω το απόσπασμα από το magicland.com ''Λέγεται πως ξεκίνησε από την εποχή της βυζαντινής αυτοκρατορίας όταν σε μικρά παραπτώματα ο δικαστής έβαζε το χέρι του σε στάχτη και λέρωνε (μουντζούρωνε) το πρόσωπο του τιμωρούμενου, διαπομπεύοντάς τον με αυτόν τον τρόπο.Η εξήγηση αυτή, δε με αφήνει ιδιαίτερα ευχαριστημένη διότι θεωρώ πως αν ήταν αυτή η προέλευση της μού(ν)τζας, θα ήταν διαδεδομένη και εκτός Ελλάδας. Κάτι, που δε συμβαίνει από όσο γνωρίζω.Σε κάποια μέρη των Δωδεκανήσων χρησιμοποιούν τη φράση “Μούτζες και στάχτες πάνω σου” ως μεγάλη κατάρα. Φαντάζομαι πως αν ήθελα να καταραστώ κάποιον, δε θα είχα στο μυαλό μου τη διαπόμπευση επί Βυζαντίου ως τιμωρία για μικρά παραπτώματα.Το μούτζωμα ως ανάθεμα χρησιμοποιείται σε διάφορες περιοχές της χώρας. Σε κάποιες ως μέσο προφύλαξης για το μάτιασμα, σε άλλες πάλι μούτζωναν το νεκρό για να πάρει όλα τα κακά μαζί του στον άλλο κόσμο.Στη Βίκιπαιδεια γίνεται αναφορά και για μια άποψη (που δεν έχει επικρατήσει όπως γράφει και εκεί), όπου υπήρχε μια χειρονομία αντίστοιχη της μούτζας στα Ελευσίνια μυστήρια, συνοδευόμενη από κατάρες που απευθυνόταν προς το κακό και τον εχθρό.Χθες διάβαζα ένα βιβλίο στο οποίο ανέφερε πως η μούτζα ως χειρονομία, είναι αρχαιοελληνικό κατάλοιπο και τα ανοιχτά δάχτυλα έχουν σχέση με τις ακτίνες του Θεού Ήλιου. Μέσω αυτής της χειρονομίας ο θιγμένος στέλνει στο ανάθεμα αυτόν που τον έβλαψε με τη βοήθεια του Θεού Ήλιου.''

''Αλλά όχι δεν είναι αρκετά ούτε σοβαρά τα παραπάνω ως αιτιολογίες,ούτε καν συνδιασμένα όλα αυτά δεν αποτελούν μια αξιοπρεπή εξήγηση.Γιατί.Είναι μήπως γιατί θεωρείται πια η μούτζα κάτι το παλιακό?Παλιός , πανάρχαιος είναι και ο χαιρετισμός μεταξύ δυο γνωστών όταν συναντιούνται αλλά δεν απορρίφθηκε με το πέρασμα των χρόνων.Γιατί και ο χαιρετισμός δεν θεωρήθηκε παλιακός?Οι ανάγκες τις οποίες εκφράζαμε μέσω της μούτζας δεν ξεπεράστηκαν όπως δεν ξεπεράστηκε και η ανάγκη της κοινωνικοποίησης την οποία εξυπηρετεί ο χαιρετισμός και παλιακό ονομάζουμε κάτι το ξεπερασμένο..To απορρίψαμε μήπως γιατί είναι κάτι το ανάρμοστο?Αρνούμαι να δεκτώ ότι η εξωτερίκευση της αγανάκτησης , του θυμού , της διάθεσης να ελαφρύνουμε το κλίμα σε μια παρέα ,ή η κοροιδευτική διάθεση στον βαθμό με τον οποίο εκφράζονται μέσω της χειρονομίας αυτής τα παραπάνω πρέπει να απορριφθούν και να ''ποινικοποιηθούν'' ως κοινωνικώς ανάρμοστα.Είναι εκεί ,υπάρχουν τα συναισθήματα και καλό είναι να μην τα αγνοούμε να μην τα απορρίπτουμε καταπιέζοντας τα όσο ακόμη βρίσκονται σε πρωτογενή μορφή και σε επίπεδο τόσο ισχυρό όσο η ανώδυνη έκφραση τους δηλαδή όσο το αέρινο παραδοσιακό παράσημο της ανοιχτής παλάμης.Αλλά κάπου εδώ ο λόγος μου περισσεύει..Τέλος πάντων σημασία έχει ότι στην πόλη μας η μούτζα θεωρείται πια κάτι το ανάρμοστο το ξεπερασμένο και ακόμη και αν δεν το εξέφραζαν τόσο συγκεκριμένα οι ταξιτζήδες εκείνοι , οι οποίοι είναι και οι πλέον αρμόδιοι να εκφέρουν γνώμη επί του θέματος ,η αλήθεια είναι ότι κάτι το οποίο εγκαταλείπεται τόσο μαζικά όσο άλλοτε κυριαρχούσε μόνο σύγχρονο δεν μπορείς να το χαρακτηρίσεις.Όχι σύγχρονο δεν είναι , ξεπερασμένο είναι και γραφικό είναι πια.
Φυσικά,όχι για όλους.Δεν θα ήταν για όλους κάποιος που μουτζώνει γραφικός.Για πολλους πάρα πολλούς συνάνθρωπους μας θα ήταν κάτι το άκρως συνηθισμένο , το μη αξιοπρόσεκτο μπορώ να σκεφτώ εκατομμύρια τέτοιους συνάνθρωπους μας ,απλά όχι συμπολίτες μας.Ένας Σουηδός για παράδειγμα ακόμη και τον μούτζωνες δεν θα του φαινόταν αυτό πιο περίεργο απο την γλώσσα μας ,από το γεγονός ότι κάνουμε το σταυρό μας ή ότι φτύνουμε στον κόρφο μας.Δεν θα του φαινόταν ανάρμοστο , δεν θα του φαινόταν γραφικό το έθιμο της μούτζας , το πιθανότερο είναι ότι θα θεωρούσε τα παραπάνω ως κομμάτια της κουλτούρας μας , σε εμάς όμως δυστυχώς φαίνεται.Για εμένα αυτή η αντίθεση είναι το κλειδί του αιτίου.Νομίζουμε ότι πρέπει να σταματήσουμε να μουτζώνουμε γιατί δεν το κάνει ο Σουηδός ,νομίζουμε ότι πρέπει να σταματήσουμε να μουτζώνουμε γιατί δεν θα το καταλάβει ο Εγγλέζος ,νομίζουμε ότι δεν πρέπει να μουτζώνουμε γιατί θα μας παρεξηγήσει ο Γάλλος αλλά κυρίως σταματήσαμε γιατί θα μας κακοχαρακτηρίσει ο συμπολίτης μας γιατί όλοι μας πια είμαστε σίγουροι ότι οι άλλοι απέβαλλαν ήδη υποκειμενικούς αιώνες τώρα την κακή , μη πολιτισμένη συνήθεια.Πρέπει να βιαστούμε να γίνουμε πιο Ευρωπαίοι.Οι υπόλοιποι έστω ως προς αυτό έγιναν ήδη.Αυτή μου μοιάζει να είναι η λογική.Η μούτζα δεν έχει θέση στην ευρωπαική ένωση , δεν είναι ίδιον του πολίτη του κόσμου , δεν ταιριάζει σε ένα στέλεχος πολυεθνικής να μουτζώνει ,περισσότερο του ταιριάζει να επισκέπτεται τον εταιρικό ψυχολόγο ή να επισκέπτεται το εταιρικό γυμναστήριο.
Δεν παίρνω χρήματα για κάθε μούτζα που εκφεντονίζεται στο λεκανοπέδιο αττικής , δεν είναι μια σταυροφορία υπερ της διατήρησης των ηθών και των εθίμων του τόπου μας αυτό το κείμενο ξεκίνησε απλά ως ένα ερώτημα , συνέχισε ως μια απάντηση , και τώρα έγινε ένα κοινοποιημένο αίσθημα θλίψης για την τάση να αφήνουμε στην άκρη κάθε τι το μη πολιτικά ορθό κάθε τι το παράταιρο ακόμη και αν αυτό αντιπροσωπεύει κάτι το ανθρώπινο και ίσως το αναντικατάστατο όσον αφορά στην λειτουργία του.
Δεν μας επιτρέπεται να μουτζώνουμε όπως δεν μας επιτρέπεται να αντιμιλίσουμε στον προιστάμενο στον ίδιο τόνο που χρησιμοποιεί εκείνος , όπως δεν επιτρέπεται να φωνάξει κάποιος στον αγαπημένο του την αγάπη του όταν τον αποχαιρετά ή όπως δεν επιτρέπεται να αγκαλιάσει ένα παιδάκι την δασκάλα του και να της εκφράσει την αγάπη του για το γεγονός ότι είναι καλή και δίκαιη μαζί του και για το ότι την βλέπει ίσως πιο πολύ και από την μητέρα του.Όλα αυτά εντυπώνονται μέσα μας το καθένα με την σειρά του και οι νέες συνήθειες οικειοποιούνται από την πλειοψηφία αυξάνομενες γεωμετρικά.Είναι ο φόβος του να θεωρηθούμε ξεπερασμένοι και βλάχοι , ο φόβος του να φανούμε ανεπαρκείς σε μια κοινωνία όπου ο άνθρωπος - ρομπότ οφείλει να παράγει συντηρώντας παράλληλα την οντότητα του με έξυπνο οικονονικό τρόπο και οι συναισθηματικές εξάρσεις όπως και να το κάνουμε κοστίζουν.
Και ωραία εσείς εκεί , ''στο άλλο στρατόπεδο'' , μπράβο γίνατε μηχανές.Μηχανές παραγωγικότητας , μηχανές του σεξ κ.ο.κ.Αυτό θέλατε χρόνια τώρα αυτό ήταν η μέγιστη επιδίωξη σας και εμείς ήμασταν τα σύνεργα του διαβόλου ικανές για κάτι το αξιόλογο το ''ιδεωδώς υπεράνθρωπο'' μόνο ούσες παρθένες και αποστραγγισμένες απο κάθε συναίσθημα.Κούκλες βιτρίνας με φωνή χαμηλή να κάνουμε τα χαριτωμένα φωνητικά στον λόγο του αρσενικου τον φαντασιακά έλλογο σας λόγο.Και επειδή κάθε άντρας βιωματικά μετά τον γάμο καταλάβαινε τι εστί βερίκοκο και ότι η γυναίκα η οποία παντρεύτηκε δεν ήταν το ξέπνοο από ζωή άβουλο πλάσμα το οποίο είχε μάθει να θέλει του είχαν προξενέψει και περίμενε να ζήσει μαζί του οδηγούνταν κατευθείαν στο άλλο γνωστό πρότυπο γυναίκας αυτό της μάγισσας , αυτό της στρίγγλας , της υστερικής , της τρελής γυναίκας η οποία ναι , δίκαια δεν έχει δικαίωμα ψήφου μιας και ενίοτε το μυαλό της περιπλεκόταν με ανόητους συναισθηματισμούς.Αυτή ναι , αυτή ήταν κάτι το κατώτερο κάτι σαν ζώο , ικανό να κάνει το κάθετι , ακόμη και να κλάψει ,να δείξει οίκτο , να ξεσπάσει.Πάντα σιχαινόμουν τον μισογυνισμό και λυπόμουν τόσο τους πρεσβευτές του αλλά και εμάς τις καημένες τις γυναίκες που κάποτε δεν βρίσκαμε εύκολα ταίρι να μας κατανοεί και να συμπορεύεται μαζι μας με ίσους όρους αλλά όσον αφορά στην μούτζα ..εδώ μας πήρε η μπάλα [και όχι μόνο εδώ δυστυχώς].Ένταξη στην κοινωνία ζητούσαμε και κάναμε λάθος.Αλλαγή της κοινωνίας θα έπρεπε να διεκδικήσουμε και όχι μετατροπή στα γένη κάποιων ουσιαστικών και επιθέτων με στόχο την ένταξη μας στο λεξιλόγιο της κοινωνικής ζωής.Τώρα αυτή η κοινωνική νόρμα ,ή όποια άλλη επικρατεί σε κάθε ''πολιτισμένη'' κοινωνία , ζητά και από εμάς την απόλυτη απόκρυψη συναισθημάτων με ψευτοπολιτισμένα μέτρα τα οποία κατά καιρούς εφευρίσκει.Τα συναισθήματα κοστίζουν.
Άντρες γυναίκες πλέον δεν μουτζώνουμε στην Αθήνα.Τα παιδιά μας θα μάθουν από εμάς την ανυπαρξία της.Η μούτζα δεν υπάρχει πια [ την πάτησε το τρένο ] όπως δεν υπάρχει πια χώρος για μπαλοθιές , για πανηγύρια ,για καντάδες για κάθε τι το φασαριόζικο , όμως ας πάρουμε βαθειές ανάσες , ας ηρεμήσουμε , υπάρχει πάντα χώρος για ενδοικογενειακή βία , αυτοκτονία , ύπουλες μηχανοραφίες για κάθε τι που γίνεται αθόρυβα και κάπως πιο ''πολιτισμένα''.